Эон (ежелгі грек αἰών — ғасыр, дәуір) геологияда — геологиялық тарихтағы уақыт кезеңі, бірнеше дәуірді біріктіреді.
Геологиялық дәуір — эон интервалындағы геохронологиялық масштабтың сегменті. Көптеген геологиялық дәуірлер геологиялық кезеңдерге бөлінеді.
Архей дәуірі (ежелгі өмір дәуірі) — 3600 жылдан 2600 миллион жыл бұрын, ұзындығы 1 миллиард жыл — бүкіл өмір тарихының төрттен бір бөлігі.
2600-570 миллион жыл бұрынғы Протерозой эрасы (алғашқы өмір дәуірі) — ең ұзақ дәуір, шамамен 2 миллиард жылды, яғни бүкіл өмір тарихының жартысынан астамын қамтиды.
Палеозой дәуірі (ежелгі өмір дәуірі) — 570 — 230 миллион жыл бұрын, жалпы ұзындығы 340 миллион жыл.
Мезозой эрасы (орташа өмір сүру дәуірі) — 230-дан 67 миллион жыл бұрын, жалпы ұзындығы 163 миллион жыл.
Кайнозой эрасы (жаңа өмір дәуірі) — 67 миллион жыл бұрынғы уақыттан бастап. Бұл өсімдіктер, жәндіктер, құстар мен сүтқоректілердің гүлдену дәуірі. Бұл дәуірде адам пайда болды.
Жердің пайда болуы
Біздің планета шамамен 4,5 миллиард жыл бұрын жұлдыз бен газдан пайда болған. Уақыт өте келе планетаның жоғарғы қабаты тығыз болып, салқындай бастады. Ыстық мантия әлі де жылуды сақтап, Жердің мұз блогына айналуына жол бермейді.
Ұзақ уақыт бойы планета жансыз күйде болды. Атмосфера әр түрлі газдарға толып, құрамында оттегі болмады. Жердің ішектерінен көп мөлшерде будың бөлінуіне және ауырлық күшіне байланысты тығыз бұлттар пайда бола бастады. Қарқынды жаңбыр өмір бастау алған Дүниежүзілік мұхиттың пайда болуына ықпал етті.
Даму кезеңдері
Жердегі тіршілік геологиялық эондармен және эралармен байланысты. Эеон — бірнеше дәуірді қамтитын геологиялық тарихтың негізгі сегменті. Өз кезегінде дәуірлер кезеңдерге бөлінеді. Әр дәуір мен кезең көбінесе климатқа, жер қыртысының күйіне және жер асты қызметіне байланысты болатын жануарлар мен өсімдіктер әлемінің жеке дамуымен сипатталады.
- Есіңде сақта!
Атмосферада алғашқы фотосинтетикалық организмдер - цианобактериялардың пайда болуымен оттегі пайда болды.
Жердегі тіршіліктің пайда болуы туралы бірнеше гипотезалар бар. Оларды екіге бөлуге болады.
Биогенез — тірі адамның тіріден пайда болуы (панспермия, стационарлық гипотеза).
Абиогенез — тіршіліктің тіршілік етпейтін тіршіліктің бастауы (өздігінен пайда болу гипотезасы, биохимиялық эволюция).
Жер мен ондағы тіршілік ешқашан пайда болған жоқ, бірақ мәңгілік өмір сүреді.
Тірі организмдердің түрлері жойылып кетуі немесе олардың санын өзгертуі мүмкін, бірақ олар өзгере алмайды.
Дәлел: биогенез теориясынан тірі организмдер тек басқа тірі организмдерден шығуы мүмкін деген тұжырым ретінде, жалғыз логикалық тұжырым сөзсіз туындайды: өмір мәңгі болған. Басқаша айтқанда, егер біз бір-бірін тудыратын тірі организмдер тізбегін өткенге қалдырсақ, онда ол шексіз созылуы керек.
Қолданылған әдебиеттер : М.Х.Шығаева, Ә.Т.Қанаев. «Микробиология және вирусология».
Сәтімбеков Р. Биология: Жалпы білім беретін мектептің қоғамдык-гуманитарлық бағытындағы 11-сыныбына арналған окулық.