Атмосфералық қысым және оны өлшеу. Торичелли тәжірибесі

Газдар мен сұйықтықтардың өзіндік формасы жоқ.

Газ молекулалары кеңістікте еркін қозғалады, олардың арасында тартылыс күші іс жүзінде жоқ. Бірақ газ молекулалары ретсіз қозғалыста болады, ал кез-келген дененің бетінің квадрат сантиметрі бір секундта ауа молекулаларының сонша соққыларын алады, олардың саны 23 таңбалы санмен жазылады.

Молекулалардың біріккен соқтығысы бетіндегі газ қысымын тудырады.

Егер ыдыс газбен толтырылған болса, онда ол ыдыстың бүкіл көлемін алады, сонымен қатар ыдыстаңы газ молекулаларының санын көбейтуге немесе азайтуға болады, осылайша ыдыс қабырғаларындағы қысым өзгереді. Молекулалық жылдамдық температураға да байланысты болып табылады.

Атмосфералық қысым

Жердің атмосферасын Жердің тартылыс күштері ұстап тұрады. Жердің атмосферасы бірнеше мың шақырымға дейін созылып, оның салмағын жер бетіне және ондағы барлық денелерге тигізеді (1 литр ауаның массасы шамамен 1,29 граммға тең). Неліктен бұл сезілмейді?
Себебі атмосфералық ауа барлық жағынан денелерге бірдей қысым жасайды.

Паскаль заңы: сұйыққа немесе газға пайда болатын қысым сұйықтықтың немесе газдың әр нүктесіне өзгеріссіз жіберіледі.

Мысалы, үстелдің 1 шаршы метріне қалыпты атмосфералық қысым үстелге салынған 10 тонналық массаға тең. Үстелде ештеңе болмайды, өйткені атмосфералық қысым үстелдің төменгі бетіне де әсер етеді. Қысымдар бір-бірін жоққа шығарады.

Атмосфералық қысымды сынап бағанының биіктігі бойынша есептейді. Атмосфералық қысымның бірлігі ретінде 1 миллиметр сынап бағаны (1 мм сын.бағ.) алынады.
1 мм сын.бағ.=133,3 Па=1,33 гПа.
Сөйтіп, атмосфера бізге және басқа барлық денелерге қысым түсіреді. Атмосфералық қысым адамдардың көңіл күйіне, денсаулығына елеулі әсерін тигізеді. Атмосфераның күйіне (температурасына, ылғалдылығына) байланысты атмосфералық қысым да өзгеріп отырады. Сол себепті, ауа райын болжау үшін, басқа мәліметтермен қатар, міндетті түрде, атмосфералық қысымның да мәні ескеріледі

Scroll Up