Алдыңғы сабақта ас қорыту мүшелерімен танысқан болатынбыз .
Енді осы үдерістің кезеңдерімен танысақ .
1-ші кезең
Ауыз қуысына түскен ас шайналып, ұсақталып, сілекей көмегімен жұмсарып, көлемі кішірейеді.
Сілекей тамақты(ас) жібітіп, оңай жұтылатын бөлшектерге айналдырады. Сілтілі ортада сілекейдің птиалин ферменті көмірсуларға әсер етіп , ас химиялық тұрғыдан өзгереді.
2-ші кезең
Ауыз куысындағы ас тіл мен жұтқыншақ бұлшықеттерінің жиырылуы арқасында , алдымен жұтқыншаққа, одан өңеш аркылы қарынға өтеді. Жұту кезінде көмекей кақпағы жабылады.
3-ші кезең
Қарынның пішіні мен мөлшері асқа тікелей байланысты. Ұсақ бездерден бөлінетін қарын сөлінің құрамында су, тұз қышқылы , ферменттер және т.б. заттар болады. Қарында тағам 3 — 6 сағаттай уақыт қорытылады да, жартылай қоймалжың сұйықтыққа айналады. Ол сұйықтық аз-аздан ащы ішекке өтіп тұрады.
- Есіңде сақта!
Ересек адамдар қарынының сыйымдылығы 1,5-2 литр
4-ші кезең
Қарында жартылай қорытылған ас алдымен ұлтабарға түседі, кейін бауырдан келетін өт өзегі жөне ұйқыбездің өзегі ашылады. Бауырдан келетін өттің әсерінен майлы тағамдар ыдырай бастайды. Ұлтабарда негізінен барлық тағамдық заттар қорытылады.
- Нәруыздар — аминқышқылдарына
- крахмал — қантқа
- майлар – май қышқылдары мен глицеринге дейін ыдырайды.
Мұнда тағамдық заттар ішек сөлінің әсерінен толық қорытылып, еріген қосылыстарға айналады.
5-6 кезеңдер
5) Аш ішектің ішкі сілемейлі қабықшасында өте ұсақ көптеген тұйық өскіндер — бүрлер болады. Бүрлер арқылы әбден қорытылған аминқышқылдары мен қант (глюкоза) қанға өтеді. Глицеринмен май қышқылдары лимфа тамырларына өтеді де, тері астындағы шел қабатқа жиналады. Аминқышқылдары мен қант бауырға барып, қайта өзгерістерге ұшырап, бүкіл денеге таралады
6) Астың қорытылуы мен сіңуі негізінен аш ішекте аяқталады. Тоқ ішектің бездерінен бөлінетін сөлде ас қорытатын ферменттер өте аз болады. Оның есесіне тоқ ішекте бактерияларкөп.
Бактериялардың ферменттері күрделі көмірсу — ыдырата алады. Бактериялар «К» және В12 витаминдерін синтездейді. Асқорыту мүшелерінің басқа бөлімдеріне қарағанда тоқ ішекке түскен ас қалдықтары ұзағырақ сақталады. Ас қалдықтары тоқ ішектің суды қарқынды сіңіруінің нәтижесінде біртіндеп тығыз зат — нәжіске айналады.
- Есіңде сақта!
Тік ішектің төменгі бөлігінде екі сақина тәрізді бұлшыкеттер бар. Осы бұлшықеттердің көмегімен нәжіс сыртқа шығарылады.
